Η Βέροια είναι πόλη πολύ παλιά. Ήδη την αναφέρει ο Θουκυδίδης Α 61 "και αφικόμενος ες Βέροιαν". Αργότερα, στην αρχή της Ρωμαιοκρατίας (146μ.Χ.) ήταν η Ιερή πόλη, όπου είχε την έδρα του ο αρχιερέας του κοινού των Μακεδόνων, που σκοπό είχε τη λατρεία της θεάς Ρώμης και του Αυγούστου. Σε αυτήν τελούνταν γιορτές και συνέρχονταν ο αρχιερέας με τους αξιωματούχους του, οι σύνεδροι και πλήθος κόσμου από πολλές περιοχές της Μακεδονίας. Η Βέροια είχε το δικαίωμα να χτίσει ναό των αυτοκρατόρων, για την άσκηση της λατρείας τους.
Φυσικό είναι η Βέροια να είδε εγκατάσταση Ρωμαίων αρχόντων, οικονομικών παραγόντων, ενοικιαστών φόρων και άλλων επίσημων Ρωμαίων, και με δεδομένο ότι όλοι αυτοί μιλούσαν την επίσημη γλώσσα, τη Λατινική, αναπόφευκτο ήταν να μεταδόθηκε αυτή στη Βέροια, και έτσι από την αρχή της Ρωμαιοκρατίας, να εμφανίζονται Λατινόφωνοι σε αυτήν.
Βεβαιωμένο είναι ότι η μαζική εγκατάσταση των Βλάχων στη Βέροια, από τις προαιώνιες Πινδικές τους κοιτίδες, έγινε τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα. Είναι ωστόσο σίγουρο ότι Βλάχοι υπήρχαν στη Βέροια και κατά τη Βυζαντινή περίοδο και κατά την Τουρκοκρατία. Έτσι, γνωρίζουμε ότι το 1350 μ.Χ., ο αρχιτσέλιγκας Μαρτζελάτος βοήθησε το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιωάννη Καντακουζηνό στην ανακατάληψη της Βέροιας την οποία κατείχε προηγουμένως, για μικρό διάστημα, ο Σέρβος Στέφανος Δουσάν (Γ.Χ. Χιονίδης, Ιστορία της Βέροιας, τόμος 2ος, Βυζαντινοί Χρόνοι, Θεσ/νίκη 1970, σελ. 48 - 49 και 106).
Επίσης, το 1627 αναφέρεται ως κάτοικος της περιοχής ο Μαρτζέλος που, σύμφωνα με το Βλάχο ερευνητή Σ. Λιάκο και τον Α. Βακαλόπουλο, καθηγητή του Α.Π.Θ., ήταν από φάρα Αρβανιτοβλάχικη, που κατέβαινε στα χειμαδιά του κάμπου της Βέροιας - Θεσσαλονίκης κατά προαιώνια παράδοση, και την άνοιξη ανέβαινε για ξεκαλοκαίριασμα στις ορεινές βοσκές (Α. Βακαλόπουλου, Παγκαρπία Μακεδονικής 545, σελ. 637 - 642).
Εξάλλου και ο Τούρκος Περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή αναφέρει ότι ανάμεσα στους κατοίκους της Βέροιας (1668) υπήρχαν και "Λατίνοι" και φυσικό είναι αυτή η πληροφορία να αφορά τους Βλάχους της Βέροιας.
Γύρω από το 1770, μετά την βανδαλικών διαστάσεων καταστροφή της Μοσχόπολης, πολλοί Μοσχοπολίτες - αστοί - εγκαταστάθηκαν και στη Βέροια, ενώ η μαζική εγκατάσταση των Βλάχων στη Βέροια έγινε πενήντα χρόνια αργότερα - όταν ο Αλήπασας χτύπησε τα βλάχικα αρματολίκια, ανέθεσε τα ντερβένια στους Αρβανίτες, αναστάτωσε την οικονομική και κοινωνική κατάσταση των Βλάχων, υπονόμευσε τα τσελιγκάτα, πρόσβαλε την τιμή τους. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, τσελιγκάδες από τα ευημερούντα βλαχοχώρια της Πίνδου και κυρίως από την Αβδέλα, αντί για τη Θεσσαλία, τράβηξαν κατά τη Μακεδονία, και μοίραζαν το χρόνο ανάμεσα στα χειμαδιά της Κασάνδρας και στα βοσκοτόπια του Μπέλες και του Βέρμιου, όπου έφτιαξαν τα "καλύβια" του Μπαντραλέξη, το σημερινό Σέλι, το οποίο ενισχύθηκε και με άλλες οικογένειες από τη Σαμαρίνα και το Περιβόλι. Τα ίδια χρόνια, Βλάχοι κατοίκησαν και το Ξερολείβαδο, και Σελιώτες και Ξερολειβαδιώτες έκαναν και την Ντόλιανη (Κουμαριά). Παράλληλα, στο Ανω Σέλι εγκαταστάθηκε το μεγάλο τσελιγκάτο του Ζέγκα, από τη Φράσιαρη της Νότιας Αλβανίας, πάνω από πενήντα χιλιάδες γιδοπρόβατα.
Για τη μετακίνηση των Βλάχων από τις προαιώνιες εστίες τους της Πίνδου, και την εγκατάσταση στη Βέροια, βασική πηγή είναι η πλούσια προφορική παράδοση, τα βλάχικα τραγούδια που αναφέρονται σε εκείνα τα χρόνια, τα ιστορικά σημειώματα για τους Βλάχους του Α. Παπαβασιλείου, αλλά κυρίως οι αναμνήσεις του Γιώτη Ναούμ που εκδόθηκαν το 1984 από το Γ.Χ. Χιονίδη, με πλούσιες υποσημειώσεις.
Οι Βλάχοι της Βέροιας, το 1878, πρωτοστάτησαν στην εξέγερση του Κολινδρού, με επικεφαλής τους Μπαντραλεξέους, και η οποία κατέληξε στο ολοκαύτωμα "στους Αγίους Πάντες".
Τα χρόνια πέρασαν. Οι αλλαγές στις οικονομικές δομές, η μεγάλη γεωργική ανάπτυξη του κάμπου της Βέροιας, οι πρωτόγονες συνθήκες στην κτηνοτροφία, η εκβιομηχάνιση μετατόπισαν τη ζώη από το βουνό στην πόλη και στους κάμπους, και τα βλάχικα χωριά του Βέρμιου, Σέλι, Ξερολείβαδο, Κουμαριά, εξελίχτηκαν σε ωραία θέρετρα. Σήμερα, στο νομό Ημαθίας, ο κύριος όγκος των Βλάχων κατοικεί στη Βέροια και στη Νάουσα. Ειδικά στη Βέροια, μετά τη δεκαετία του ΄50 προσήλθαν και άλλοι Βλάχοι από τη Μπριάζα, την Αρμάτα, τη Σμίξη, τη Νέβεσκα, το Μπλάτσι κ.ά. Βλάχοι στο νομό, επίσης ζουν και σε πολλά χωριά του κάμπου της Βέροιας, κυρίως Περιβολιώτες και Αρβανιτόβλαχοι.
Οι Βλάχοι αποτελούν ένα δυναμικό στοιχείο του νομού Ημαθίας και διακρίνονται σε όλους τους τομείς:γράμματα, επιστήμες, οικονομία, βιομηχανία, εμπόριο, κτηνοτροφία και εκπροσωπούνται από τρεις συλλόγους Βλάχων (Βέροιας, Νάουσας, Σκυλιτσίου και Περιχώρων) που κάνουν έντονη την παρουσία τους με ποικίλες εκδηλώσεις και κυρίως με τις προσπάθειες για την καταγραφή και τη διάσωση της Βλάχικης γλώσσας.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου